نگاهی بر بیماری کوکسیدیوز و روش های درمان آن

[vc_row pix_particles_check=””][vc_column][vc_column_text]

مقدمه:
کوکسیدیوز توسط پروتوزوایی از راسته Apicomplex ها و خانواده Eimeriidae ایجاد میشود.در طیور بیشتر گونه ها مربوط به جنس Eimeria و عفونت در مناطق مختلف روده می باشد .پروسه عفونت زایی سریع (۴تا۷روزه) میباشد و همراه همانندسازی در سلول میزبان و آسیب وسیع به موکوس روده میباشد.کوکسیدیا در طیور معمولاً دارای میزبان اختصاصیست و گونه های مختلف انگل مناطق خاص روده را درگیر میکنند.

1. سبب شناسی
2. یافته های بالینی
3. عفونت در مرغان
4. تشخیص
5. کنترل
6. داروهای ضد کوکسیدیوز

سبب شناسی:

کوکسیدیا تقریباً در قطب های طیور در جهان حضور دارد اما بیماری بالینی تنها بعد از مصرف تعداد زیادی از اووسیست اسپوروزا توسط پرندگان حساس اتفاق می افتد.هر دو عفونت بالینی و پرندگان بهبود یافته اوسیست ها را در مدفوع دفع میکنند که ، خوراک و گرد و غبار و آب و بستر و خاک را آلوده میکنند.اووسیست ها ممکن است توسط ناقلین مکانیکی نیز حمل شود.(بعنوان مثال تجهیزات ، پوشاک،حشرات،کارگران مزرعه و سایر حیوانات).اووسیست های تازه ،عفونت زا نیستند تا وقتیکه در دمای مناسب(۲۱-۳۲ درجه سانتی گراد)و به همراه میزان کافی رطوبت و اکسیژن ،اسپوروله شوند.این پروسه یک تا دو روز زمان می برد.اووسیست ها به برخی مواد ضدعفونی کننده که در اطراف دام استفاده میشوند نیز،مقاوم هستند.اما توسط فریز شدن و دمای بالای محیطی کشته میشوند.آیمریا نکاتریکس و تنلا بیشتر در جوجه ها پاتوژن هستند.

یافته های بالینی:

نشانه های کوکسیدیا از کاهش نرخ رشد تا درصد بالایی از پرندگان بیمار،اسهال شدید و مرگ و میر بالا فرق میکند.در طغیان های بیماری کاهش مصرف غذا و آب،کاهش وزن، افزایش مرگ و میر اتفاق می افتد.عفونت های خفیف گونه های روده ای که بعنوان تحت بالینی طبقه بندی میشوند، ممکنه باعث رنگ پریدگی و عفونت ثانویه بویژه عفونت کلستریدیایی شوند.بازماندگان از عفونت شدید طی ۱۰تا۱۴ روز بهبود میبابند،اما ممکن است هرگز عملکرد از دست رفته را بدست نیاورند.جراحات اغلب در دستگاه گوارش و در یک محل مشخص است که، در تشخیص مفید میباشد.

عفونت در مرغان:

عفونت های E Tenella تنها در سکوم پیدا شده اند کهt میتواند با تجمع خون در سکوم و مدفوع خونی شناخته شود.هسته هایی در سکوم پرندگان باقی مانده از مرحله حاد، از خون منعقد شده ،باقی مانده بافتی و اووسیستها پیدا شده است.
E Necatrixایجاد ضایعات عمده در قسمت قدامی و بخش وسط روده کوچک میکند.لکه های سفید کوچک آمیخته با نقاط گرد با اندازه های مختلف میتواند در سطح سروزی دیده شود.در موارد شدید ،دیواره روده ضخیم میشود و منطقه آلوده به ۲ تا ۵/۲ برابر قطر نرمال میرسد.لومن ممکن است با خون و مخاط و مایع پر شود.از دست دادن مایع ممکن است باعث کم آبی شود.گرچه آسیب در روده کوچک است ، مرحله جنسی از چرخه زندگی در سکوم انجام میشود.
E Acervulinaمتداول ترین علت عفونت است.جراحات شامل تکه های متعدد سفید بیضی شکل در نیمه بالایی روده کوچک است که، به راحتی در معاینه مشخص میشود.سیر بالینی در گله معمولاً طولانی و در نتیجه رشد ضغیف ، افزایش مرگ ومیر می باشد.
E Brunettiدر پایین روده کوچک در رکتوم و سکوم و کلواک پیدا شده است.در عفونتهای متوسط مخاط رنگ پریده و ممکن است ضخیم شده باشد.در عفونت های شدید ،نکروز انعقادی و پوسته ریزی از مخاط روده کوچک رخ میدهد.
Maximaدر روده کوچک توسعه میابد جایی که باعث اتساع و ضخیم شدن دیواره و خون ریزی پتشی و یک اکسودای مایع و چسبناک قرمز مایل به صورتی میشود.در خارج از روده کانون های متعدد سفید که بزرگ به نظر میرسند، وجود دارد.اووسیست ها و گامتوسیت ها(به ویژه ماکروگامتوسیت ها)که در جراحات حضور دارند ،بزرگ هستند.
E Praecox که قسمت بالای روده کوچک را عفونی میکند،ضایعات مجزا ایجاد نمیکند ولی ممکن است نرخ رشد را کاهش دهد.اووسیست بزرگتر از اوسیستهای E acervulinaهستند.ممکن است محتویات روده آبکی باشد .E praecoxاز دیگر گونه ها اهمیت اقتصادی کمتری دارد.

تشخیص:

محل جراحات در میزبان و سایز اووسیست ها ،در تعیین گونه استفاده میشود.عفونت کوکسیدیایی توسط تظاهرات اووسیست در مدفوع و یا تراشه های روده تعیین میشود با اینحال تعداد اوسیست حاضر رابطه کمی با شدت بیماری دارد.شدت ضایعات وهمچنین آگاهی از ظاهر گله ، واگیری و مرگ ومیر و مصرف خوراک ، نرخ رشد و تخم گذاری برای تشخیص مهم است.کالبدگشایی نمونه تازه بهتر است.ضایعات کلاسیک E TenellaوE Necatrix شاخص تر است اما تشخیص عفونت بقیه گونه ها سخت تر است.

مقایسه جراحات و بقیه نشانه ها با نمودار تشخیصی ،یک تمایز دقیق بین گونه های کوکسیدیا نشان میدهد.عفونت های کوکسیدیایی مخلوط رایج هستند.

تشخیص کوکسیدیوز بالینی اگر اوسیست، مروزوایت یا شیزونت ها توسط میکروسکوپ دیده شوند و اگر ضایعات شدید باشند،حتمیست.عفونت های کوکسیدیایی تحت بالینی میتوانند ،مهم نباشند و عملکرد ضعیف ممکن است ، در اثر سایر اختلالات گله روی دهد.

کنترل:

روش های عملی مدیریتی نمی تواند از عفونت کوکسیدیایی جلوگیری کند.مرغی که در قفس نگه داری می شود تا از مدفوع جدا نگه داشته شود ،عفونت کمتری دارد.کوکسیدیوز بالینی کمتر در چنین شرایطی دیده میشود. روش های دیگر کنترل ،واکسیناسیون و پیش گیری با داروهای ضد کوکسیدیوز هستند.درحالیکه داروهای ضد کوکسیدیوز برای حفاظت از این پرندگان ارجح هستند ،برنامه های واکسیناسیون دارند، محبوبیت بدست می آورند .

داروهای ضد کوکسیدیوز:

محصولات بسیاری برای پیشگیری یا درمان کوکسیدیوز در مرغ در دسترس هستند.ضد کوکسیدیوزها اغلب در غذا داده می شوند و برای پیش گیری از بیماری و زیان اقتصادی مرتبط با عفونت تحت حاد هستند.آنتی بیوتیک ها و سطح بالای ویتامین AوK برای بهبود میزان درمان و جلوگیری از عفونت های ثانویه استفاده می شوند.برای جلوگیری از ایجاد مقاومت در برابر داروهای ضد کوکسیدیوز تولیدکنندگان ممکن است به جای استفاده مداوم از یک داروی ضد کوکسیدیوز موفق در گله،از داروی ضد کوکسیدیوز جایگزین برای هر ۴-۶ ماه استفاده کنند.یا داروی ضد کوکسیدیوز را در یک دوره رشد تغییر دهند(برنامه شاتل).کوکسیدیا میتواند در آزمایشگاه مورد آزمایش قرار بگیرد تا موثرترین محصول تعیین گردد.”برنامه شاتل”که یک گروه از مرغان به ترتیب با داروهای مختلف(معمولاً یک تغییر بین استارتر و جیره رشد)درمان میشوند،روش معمولیست و باعث کاهش بروز مقاومت میشود.اثر داروهای ضد کوکسیدیوز ممکن است کوکسیدیو استات باشد که، رشد داخل سلولی کوکسیدیا متوقف شده است ، اما رشد و توسعه ممکن است بعد از خروج دارو ادامه یابد.یا اثر دارو کوکسیدیوساید است که،کوکسیدیا در حین رشد کشته می شود.برخی از داروهای ضد کوکسیدیوز ،در کوتاه مدت کوکسیدیواستاتیک هستند اما در دراز مدت کوکسیدیوساید هستند.بیشتر داروهای ضد کوکسیدیوز که در حال حاضر مصرف میشوند،کوکسیدیوساید هستند.

آمپرولیوم آنتاگونیست تیامین (ویتامینB1) است.کوکسیدیا با سرعت تقسیم بالا نیاز زیادی به تیامین دارد.آمپرولیوم هنگامیکه در بالاترین سطح توصیه شده در تغذیه استفاده می شود، حاشیه امن ۸:۱~ دارد(۱۲۵-۲۵۰PPM).امروزه کاربرد اصلی آمپرولیوم برای تصفیه آب در شیوع بیماری است.
داروهای یونوفره(موننسین،سالینومایسین،لازالوسید،مادورامایسین و سمدورامایسین)ترکیباتی با یون های مختلف عمدتاً شامل سدیم،پتاسیم و کلسیم را شکل می دهند و اینها را از طریق غشاهای بیولوژیک حمل و نقل میکنند.یونوفره ها هر دو مرحله برون و درون سلولی از انگل به خصوص مراحل اولیه و غیرجنسی رشد انگل را تحت تأثیر قرار میدهند.تحمل دارویی به آهستگی در کوکسیدیای طیور بروز میکند که احتمالاً به دلیل راه بیوشیمیایی غیر اختصاصی عمل این محصولات تخمیری روی انگل میباشد.بررسی های اخیر نشان میدهد ،تحمل دارویی درحال حاضر در حال گسترش است.اما این محصولات مهم ترین کلاس داروهای ضد کوکسیدیوز باقی ماندند.
دیکلازوریل و تولترازوریل در برابر طیف گسترده ای از کوکسیدیاها بسیار موثرند.دیکلازوریل برای پیشگیری بیشتر به میزان ۱PPM در خوراک استفاده میشود درحالیکه تولترازوریل در درجه اول برای درمان در آب استفاده میشود.

تهیه و ترجمه: “دکتر زینب ایمانی زاده مسئول فنی شرکت کیمیا رشد گرگان”

• مسئولیت کلیه مطالب ذکر شده بعهده نویسنده است.
• برداشت مطالب با ذکر منبع بلامانع میباشد.

منابع:www.merckvetmanual.com

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]