نقش و قابلیت استفاده از مواد معدنی

[vc_row pix_particles_check=””][vc_column][vc_column_text]

تعیین میزان افزودنیها و مکمل های مینراله

• توسعه محصولات دامی

راههای گسترش صنایع دام

• تولید کننده های گوشت گاو و بره و پشم چطور می توانند افزودنیها و مکمل هایی را انتخاب کنند که سبب افزایش تولیدات آنها شود.

این چک لیست نحوه استفاده از این مواد و مزایای اقتصادی این افزودنیها و مکمل ها را نشان می دهد.البته این اطلاعات تمام نیازهای ویتامین و مواد معدنی دام را بطور کامل نشان نمی دهد.ولی توصیه ها و راهنمایی را نشان می دهد که البته تحلیل این صنایع غذایی و نحوه مصرف آن خیلی مهم است و به عهده کارشناسان است.

 

ویتامینها و مینراله ها و الزامات آنها:

برای حفظ و سلامت دام به ۱۴ ماده معدنی نیاز است که بعضی از این مواد به مقدار کمتر و بعضی به نسبت بیشتر مورد نیاز است این مواد به دسته ماکرو و میکرو طبقه بندی می شوند

عمدتا نقش مواد معدنی میکرو باعث افزایش واکنش های شیمیایی می شوند و در بعضی مواقع نیز واکنشهای معنی داری بین ویتامینها و مواد معدنی اتفاق می افتد که می تواند غیر قابل پیش بینی باشند

این تفاوتها در مقدار دسترسی به این مواد است بنابراین در بعضی مواقع بهتر است که دام از چراگاههای طبیعی Bulk استفاده کند تا مواد مورد نیاز بدن خود را تامین کند

قابلیت دسترسی به ویتامینها و مواد معدنی در منابع طبیعی یا چراگاه بستگی به نوع خاک شرایط آب و هواو مرحله رشد دام دارد.

نخستین تامین کننده های مواد معدنی از عصاره های گیاهی ،چراگاهها، سیلوهای ذخیره وسلولزهای گیاهی است وقتی استفاده از این مواد (ویتامینها ومواد معدنی ) می تواند سودمند باشد که مقدار آن بر اساس سن، رفتار، نوع گونه ،حیوان وژنتیک آن مورد استفاده قرار گیرد برای مثال نژاد merinos وهمینطور نژاد مرغهای بریتانیا یی نسبت به کمبود ید وسلنیم حساس تر و نسبت به مس دارای حساسیت کمتری است.

رعایت مقدار مصرف ویتامینها ومواد معدنی در حیوانات جوان وحیوانات بالغ متفاوت است معمولا جوجه های جوان به مقدار کمتری از مواد معدنی وویتامین نیاز دارند و در جوجه های جوان اگر ذخیره این مواد در آنها کم باشد به مکمل ها نیاز دارند.

 

مقدار مورد مصرف ماکرو ومیکرو المانها در گاو وگوسفند

 

	Sheep	Castle
Macro minerals(g/kg DM)
Calcium	۱٫۴-۷٫۰	۲٫۰-۱۱٫۰
Phosphorus	۰٫۹-۳٫۰	۱٫۰-۳٫۸
Chlorine	۰٫۳-۱٫۰	۰٫۷-۲٫۴
Magnesium	۰٫۹-۱٫۲	۱٫۳-۲٫۲
Potassium	۵٫۰	۵٫۰
Sodium	۰٫۷-۱٫۰	۰٫۸-۱٫۲
Sulfur	۲٫۰	۱٫۵
Micro minerals(g/kg DMor ppm)
Cobalt	۰٫۱۱-۰٫۱۵	۰٫۰۷-۰٫۱۵
Copper	۴-۱۴	۴-۱۴
Iodine	۰٫۵	۰٫۵
Iron	۴۰	۴۰
Manganese	۲۰-۲۵	۲۰-۲۵
Selenium	۰٫۰۵	۰٫۰۴
Zinc	۹-۲۰	۹-۲۰

*ppm=parts per million

*Lower values –maintenance

*Higher values –growing, pregnant or lactating animals

S ource :Freer,M(2007).Nutrient requirements of domesticated ruminants

نقش و قابلیت استفاده از مواد معدنی ماکرو:

اگر چراگاه از نظر مواد معدنی و ویتامینها مناسب باشند این مواد به مقدار کافی به بدن دام می رسد.مواد معدنی و ویتامینها اولین عامل بازدارنده واکنشهای شیمیایی در بدن حیوان هستند مصرف پروتئین و کالری نیز در دام نیز باید سامان دهی شده باشد و بر اساس مقدار مناسب مصرف شود.

وظیفه اصلی و کار ویتامینها و مواد معدنی در شکمبه حیوان به شرح زیر است:

۹۹% از کلسیم کل بدن در استخوانها ،دندانها، مایعات درون سلولی یافت می شود.همچنین کلسیم در کارایی عصب ، انقباض ماهیچه ای ،لخته شدن خون ،فعال سازی بعضی از آنزیمها و رشد استخوانها مهم است کلسیم در ریشه و برگ گیاهان یافت می شود خاکی که دارای کمبود کلسیم باشد کم است اما با بلوغ گیاه (به بار رسیدن گیاه )مقدار آن کم می شود اما کمبود آن در خاکها شنی و اسیدی ممکن است اتفاق بیفتد.

در مواقعی که حیوانات( در حا ل رشد) در چراگاه های مناسب تغذیه می کنند کمبود کلسیم مشاهده نمی شود اما اگر حیوانات در چراگاه هایی که جو دو سر در آنها کاشته و برداشت شده بود رشد کنند کمبود کلسیم مشاهده می شود در این حالت باید حیوان ویتامین D مصرف کند تا تعادل بین فسفر و کلسیم و ویتامین D بر قرار شود. کارشناسان بر این عقیده اند که اگر حیوانات از علفهایی که در آفتاب خشک شده اند تغذیه کنند از ویتامین D کافی برخوردار می شوند

.علائم کمبود کلسیم شامل بی حالی،ضعف استخوانها،تب شیرو رشد کم می باشد.

 

فسفر P:

فسفر عمدتا در بزاق و ۸۰درصد آن در استخوانها یافت می شود همچنین در سوخت و ساز بدن( در ساختمان اسید نوکلئیک) و در ساختمان غشاء سلولی ،در تولید انرژی و انقباضات ماهیچه ای نقش دارد همچنین در افزایش اشتها و رشد استخوان نقش دارد در صورتی که دامها (گوسفند) در چراگاههایی که دارای خاکهای فسفر پایین هستند یا خاکهایی با کیفیت نامناسب و یا خاکهایی که گیاهانی غیر از بقولات در آن وجود داشته باشند تغذیه کند فسفر دام پایین می آید

علائم کمبود فسفر شامل کندی رشد،کاهش اشتها،بی حالی است در یک رژیم غذایی مناسب برای رشد وسوخت وساز بدن کلسیم وفسفر و ویتامین D ضروری است که نقش پوشاننده را نیز دارد

 

منیزیم Mg:

حدود ۷۰%از منیزیم یک پستاندار دراستخوان بندی آن ذخیره شده است بره های درحال رشد برای متعادل سازی در رژیم غذایی شان از منیزیم ذخیره شده استفاده می کنند که وقتی پیر می شوند معمولا به طور ناچیز مقدار منیزیم تغییر می کند.

منیزیم در ۳۰۰ فعالیت آنزیمی مانند سوخت و ساز کربوهیدراتها، چربی ها ،پروتئین ها و همچنین در انتقال عصب و انقباضات ماهیچه ای نقش دارد.

علائم کمبود منیزیم اغلب بصورت گرفتگی ماهیچه ها ،رعشه وحالت های تهاجمی ظاهر می شودو در شرایطی که بدن منیزیم اضافی دریافت کند یا (جنون علفی) بدن حیوان فیبر اضافی جذب می کند و انرژی لازم برای اثر بخشی بافتها کاهش پیدامی کند

با بالا رفتن مقدار پتاسیم ، کلسیم و فسفر و اسید های آلی دسترسی به منیزیم کم می شود.معمولا خاکهایی که در آن یونجه بصورت خودرو (stand) رشد می کند دارای پتاسیم بالا هستند که افزایش پتاسیم سبب کمبود منیزیم می شود. زیادی منیزیم نیز در رژیم غذایی سبب آسیب به شکمبه و کاهش جذب خوراک دام، سستی و بی حالی دام می شود.

بطور کلی زمانیکه کمبود منیزیم وجود داشته باشد باید از منابع مکمل منیزیم به عنوان جایگزین آن استفاده کرد.

 

پتاسیم (P)–سدیم ) Na)- کلر(Cl)

این مواد نقش اساسی در تعادل اسیدی و فعالیتهای مایعات بدن دارند پتاسیم برای رشد گیاه ضروری است که معمولا در شاخ و برگ گیاه وجود دارد کمبود پتاسیم در خاکها در زمان جوانه زدن گیاه دیده می شود به خصوص در مناطق خشک که چراگاهها کمبود سدیم وکلر دارند

.در غلات و دانه ها نیز علائم کمبود سدیم دیده می شود علائم کمبوداین مواد در دام شامل کم خوری ،خوردگی استخوان وبی اشتهایی می باشد که برای اصلاح این کمبود ها باید از نمک استفاده نمود.

 

گوگرد(S):

گوگرد به همراه نیتروژن (ازت) برای شرکت در ترکیبات پروتئین و رشد میکروبهای شکمبه ضروری است اگر پروتئین در رژیم غدایی رعایت شود مقدار گوگرد نیز مناسب و کافی است اما اگر کمبود پروتئین در رژیم غذایی وجود نداشته باشد نیتروژن ( اوره ) به تنهایی می تواند عاملی جایگزین برای مهار رشد میکروبهای شکمبه باشد.

آمینو اسید های گوگرد (SAA) اجزاء مهمی در تغذیه گوسفند و تقویت پشم آنها دارند همانطور که در پشم گوسفند در حدود ۴% گوگرد وجود دارد

اضافه کردن گوگرد اضافی به تغذیه گوسفندان نیازی نیست اما اضافه کردن SAA در فراورده سبب رشد بهتر پشم خواهد شد وهم به طور مستقیم سبب تجزیه بهتر مواد هنگام عبور از شکمبه حیوان خواهد شد

علائم کمبود گوگرد شامل کاهش تولید پشم حیوان و موج دار شدن پشم گوسفندان است.

 

مقادیر مواد معدنی میکرو:

مهمترین مواد معدنی که به عنوان منبع غذایی استفاده می شوند و نشانه های کمبود آنها ظاهر می شود سلنیوم،کبالت ،ید ،روی است که به اینها در زیر اشاره شده :

 

سلنیم:

نقش سلنیوم در تخریب پر اکسید ها و حفاظت از بافتها در برابر اکسید شدن می باشد همچنین ویتامین E نیز به عنوان عامل باز دارنده از ساخته شدن پر اکسید ها و جلوگیری از بیماری ماهیچه سفید و تحلیل رفتن عضلانی ،کم خونی و جلوگیری از نازایی در میش ها نقش مهمی دارد.

علائم کمبود سلنیوم شامل کم شدن سرعت رشد ،کم شدن پشم حیوان می باشد.سلنیوم برای رشد گیاه الزامی نیست اما اگر در موقعیتهایی کمبود سلنیوم در چراگاه وجود داشته باشد بر روی حیوان هم تاثیر گذار است اما خود گیاهان برای رشد خود ( در مواقع کمبود سلنیم ) از ریشه فرعی (آوندها)که در زمین فرو میرود استفاده می کند و مواد مورد نیاز خود را جذب می کند.

غلظت سلنیم بیشتر در بافتهای گیاهی است و در اثر کمبود در چراگاه در تغذیه دام کمبود آن احساس می شود علائم کمبود سلنیم هم در خاکهای گرانیتی و هم در خاکهای سیاه وجود دارد همچنین در خاکهای اسیدی نیز می تواند باشد اما چراگاههای که دارای خاک سوپر فسفات یا سنگ گچ هستند ممکن است به کمبود سلنیم بیشتر دچار بشوند.

مصرف مکمل های غذایی دارای سلنیم سبب تحریک قرصها ،مواد تزریقی به شکمبه می شود و سبب از بین بردن کرمهای روده و انجام صحیح فعالیتهای زیر پوستی درحیوان می شوند.

 

کبالت (Co):

کبلت به صورت مستقیم در شکمبه مورد استفاده نیست بلکه به عنوان یک پیش ماده است که برای سنتز ویتامین B12 در میکروارگانیسمهای شکمبه نقش دارد.

کمبود کبالت مثل کمبود ویتامین B12 ظاهر می شود سواحل دریا ،خاکهای شنی و خاکهای کلسیم معمولا از نظر کبالت ضعیف می باشند اما علائم کمبود کبالت و B12 در حیوان وقتی ظاهر می شود که دام از چراگاههایی تغذیه کند که خاکهای آن دارای زمینهای هموار هستند .

هیمن طوردر خاکهایی ظاهر می شود که دارای آهک زیاد است یا ( چراگاهای خیس ) باتلاق ها نیز علائم مشاهده می شود

علائم کمبود کبالت شامل :چشمهای اشک آلود ، کم خونی ،پوست پوست شدن بدن و ناباروری در گوسفندان ماده می باشد همچنین سبب گیجی حیوان هنگام علفخواری نیز می گردد(بعضی از این نوعی گیجی بطور مزمن ممکن است باقی بماند )که درمان مستقیم آن با استفاده از مکمل های حاوی کبالت و B12 است که از این بیماری پیش گیری می کند . این مکمل ها را می توان به صورت قرص بلعید ویا به صورت آجر لیسیدنی مصرف کرد.

 

مس (CU)

مس یک قسمت مهم از چندین آنزیمی است که در بدن وجود دارد وبرای رشد استخوان وپشم حیوان مورد نیاز است علف ها (چراگاههای طبیعی ) محتوی مس بیشتری هستند در گیاهان با شاخ وبرگ خشک مقدار گوگرد، روی، آهن وکادمیوم بیشتر است اما دسترسی آن به مس کمتر است بنابر این حیواناتی که از این گیاهان تغذیه می کنند باید از مکمل مس استفاده کنند همچنین مولیبدونیوم عاملی است که در اثر کمبود مس ایجاد می شود بنابر این باید خیلی مراقب بود که مسمومیت با مس در اثر مصرف زیاد مکمل روی ندهد واگر مقدار مس اندکی در بدن بالا رود ایجاد مسمومیت می کند که در اثر این مسمومیت ممکن است کار کبد به مخاطره بیفتد و جذب آلکالویید از گیاهان fireweed/grondsel/ragwor تشدید می شود که در این وضعیت غلظت کبالت و ویتامین B12 نیز در بدن بالا می رود تا اثر سمی بودن آلکالویید ها را جبران کند وبدن آسیب نرسد

 

روی(Zn)

روی نقش مهمی در افزایش فعالیتهای سوخت وساز بدن وساختمان کربوهیدراتها وترکیب پروتئین در بدن نقش دارد روی در رژیم غذایی بدن مورد نیاز است وهیچ ماده دیگری نمی تواند جایگزین آن شود

علایم کمبود آن شامل بزاق بیش از اندازه موج دار شدن پشم گوسفندان موهای اطراف دهان وچشم ها سفت شدن مفاصل زبری وخشکی پوست آهسته جوش خوردن شکستگی ها بی میلی که به کاهش سرعت رشد منجر می شود وکاهش رشد بیضه وناباروری در حیوان می باشد

 

ویتامینها نقش آنها و قابلیت دسترسی به آنها

Vitamin A

به طور کلی ویتامین A در رشد استخوان ومحافظت از سلولهای مخاطی بدن مورد نیاز است همچنین سبب دید بهتر در شب میشود( از طریق تبدیل بتا کارتن که در خوراک سبز وجود دارد ودر کبد ذخیره می شود )

کمبود ویتامین A معمولا نادر است اما اگر در یک دوره زمانی (طولانی مدت ) از چرا گاه خشک یا کاملا رسیده مصرف کند به این کمبود مبتلا می شود که دامهای جوان بیشتر در معرض کمبود ویتامین A هستند گرچه کبد دارای ذخیره ویتامین است واز آن استفاده میکند اما ممکن است این ذخیره به پایان برسد

علایم کمبود شامل شب کوری، ترشح چشمی ،کم خونی بیمار است منابعی که دارای ویتامین A و β Carotenهستند شامل علوفه های سبز، ذرت زرد ،چراگاههای سبزوباقی مانده های مواد سبز رنگ است

قابلیت دسترسی به ویتامین A در خوراک های فشرده پلیت یا پرمیکس باشد ونحوه مصرف آن طوری است که به ازاء هر ماه که از تاریخ تولید آن می گذرد ۱۰ درصد افت در پرمیکس مشاهده می شود

 

Vitamin B12

ویتامین B12 در شکمبه حیوانات بوسیله میکروارگانیسمهای شکمبه تولید می شود از کبالت به عنوان پیش ماده برای انجام واکنشهای سلولی استفاده می شود ویتامین B12 برای رشد سلولها و انرژی متابولیسمی (تولید قند)وتولید پشم (متابولیسم متیونین) مورد نیاز است

تولید ویتامین B12 در شکمبه بوسیله افزایش غلظت کبالت است یعنی افزایش میزان کبالت سبب هم پوشانی میزان B12 میشود کمبود جذب این مواد در شکمبه در اثرکرمهای روده ممکن است اتفاق بیفتد

 

شیر ماک محتوی مقداری ویتامین B12 است اما این شیر وغلات ودانه های ذرت محتوی مقدار کمی از ویتامین B12 هستند بنابر این باید از مکملی هایی که حاوی ویتامین B12 هستند استفاده کرد که در این صورت کمبود کبالت را هم جبران می کند

همچنین شما کمبود کبالت را در (خاکهای شنی سبک ویا لایه بازالتی مشاهده میکنید ) دام های جوان زیر ۳۰ کیلوگرم که شکمبه آنها کم کار کرده ودر دامهای بالغ ممکن است مشاهده کنید وهمچنین کمبود ویتامین B12 را که برای برطرف کردن آن بهتر است از تزریق آمپول B12 که به لحاظ اقتصادی به صرفه تر است استفاده کنید

 

Vitamin D

ویتامین D در نور خورشید وعلفهای محافظت شده وجود دارد در پوست حیوانات بوسیله پرتو افکنی تولید می شود ودر کبد ذخیره می شود وبه عنوان عاملی در بالانس کلسیم وفسفر نقش دارد کمبود این ویتامین به ندرت ممکن است اتفاق بیفتد اما با این حال اگر حیوانات در جایی تغذیه کنند که عرض جغرافیایی باشد که بیشترش جنوبی است یا در طولانی مدت بالای ۲ ماه نور خورشید نباشد ممکن است به کمبود این ویتامین مبتلا بشوند در این صورت باید از کلسیم وفسفر به نسبت ۱:۱ استفاده کرد

علایم کمبود این ویتامین شامل کم خوری، بیمار بی اشتهایی، قوز شدن پشت ،نرمی استخوان ،ورم کردن زانوها ،خم شدن پاها می باشد همچنین HYPERCALCIUMA در اثر افزایش ویتامین D ممکن است اتفاق بیفتد

 

 

VITAMIN E

یک نوع آنتی اکسیدان است که برای سوخت وساز چربی های اشباع نشده مورد نیاز است همچنین دارای خاصیت اسیدی است که از غشاءسلولی محافظت می کند کمبود آن ممکن است در گوسفندهایی که تازه از شیر گرفته شده اند واز خوراک سبز تغذیه نکرده اند اتفاق بیفتد اما به ندرت در گوسفند بالغ اتفاق میافتد و علایم کمبود آن شامل لنگش پا ،ضعف ماهیچه ،کم خونی بیمار، وسفیدی ماهیچه ها است دانه های سبز ودانه های روغنی منبع بسیار خوبی برای ویتامین E هستند برای اثر بخشی بیشتر دامها باید از مولتی ویتامین های Aو D وEبه صورت تزریقی استفاده شود

 

 

ترجمه : “زینت محمدیان علیرضایی –دل آرا دواتگر ثانی”

واحد کنترل کیفیت شرکت داروسازی کیمیا رشد

• مسئولیت کلیه مطالب ذکر شده بعهده نویسنده است.
• برداشت مطالب با ذکر منبع بلامانع میباشد.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]